Çoğu insan için, ilk halka arzlardan elde edilen büyük yatırımlar, yoğurt fabrikası çalışanlarını değil, teknoloji alanında atılım yapan girişimciler akla gelir, değil mi?
Yoğurt ve yulaf sütü üreticisi Chobani, Çarşamba günü Nasdaq Borsası’nda “CHO” sembolü altında halka açılmak için başvuruda bulundu ve halka açık pazarlara katılmaya çalışan en son yiyecek ve içecek şirketi oldu.
Beş yıl önce, bir "CEO karşıtı oyun kitabı" izlediğini söyleyen ve Forbes'un tahminine göre 2,1 milyar dolar değerinde olan milyarder "yoğurt kralı" Chobani'nin kurucusu ve CEO'su Hamdi Ulukaya, hibeyi çalışanlara duyurduğunda heyecan yarattı. Yaklaşık 2.000 tam zamanlı çalışanına, sonunda halka açıldığında veya satıldığında şirket değerinin %10'una kadar hisse verilecek.
Ancak Chobani halka arz edildiğinde, saatlik çalışanlarından bazıları 1 milyon dolar veya daha fazla hisse senedi ödülü kazanabilir; bu, işçilere muamelesi nedeniyle nadiren övülen bir endüstride alışılmadık bir sonuçtur.
Chobani, 2019′dan 2020′ye kadar gelirinin %5,2 artarak 1,4 milyar dolara yükseldiğini söyledi. Ancak, işine geri yatırım yaparken net zararı bu süre içinde üç kattan fazla artarak 58,7 milyon dolara ulaştı. 25 Eylül’de sona eren dokuz aylık dönemde, net satış büyümesi, artan net zararını geride bırakarak, yatırımlarının karşılığını veriyor olabileceğini gösteriyor.
Chobani’nin satışlarının çoğu Kuzey Amerika’dan geliyor, ancak yasal düzenlemeye göre uluslararası pazarlar gelirinin kabaca onda birini oluşturuyor. Şirket ayrıca, 25 Eylül itibariyle net satışlarının %10′unu iki müşterinin oluşturduğunu söyledi.
CEO Hamdi Ulukaya, 2005 yılında Chobani’yi kurdu. Gıda şirketi, Yunan yoğurdunu popüler hale getirmesiyle tanınıyor, ancak son zamanlarda kahve, kahve kremaları ve yulaf sütü dahil olmak üzere yeni ürün kategorilerine doğru genişledi. Satışlarının çoğunu hala yoğurt oluşturuyor ve Chobani’nin satış büyümesi, kategorideki büyümeyi geride bırakıyor.
Temmuz ayında şirket gizli bir şekilde halka arz için başvuruda bulundu ve Reuters, değerlemesinin 10 milyar doları aşabileceğini bildirdi.
Chobani, halka arzdan elde edilen gelirin bir kısmını borcunu ödemek için kullanmayı planladığını söyledi. Şirket, sürecin bir parçası olarak kurumsal yapısını da yeniden düzenlemeyi planlıyor.
Bir dizi başka yiyecek ve içecek şirketi bu yıl kamu pazarlarına katıldı ve karışık sonuçlar aldı. Chobani’nin yulaf sütü rakibi Oatly , Mayıs ayındaki ilk çıkışından bu yana hisse senetlerinin değerini yarıya indirirken, hindistancevizi suyu üreticisi Vita Coco’nun hisseleri Ekim halka arzından bu yana %26 arttı.
Columbia Business School'da yazar ve profesör olan Rita McGrath, ödülün kısmen çok fazla ilgi gördüğünü, çünkü “bu sektörde olağandışı” olduğunu söylüyor. "İnsanlara adil davranır ve onlara iyi ödeme yaparsanız, daha iyi performans elde edeceğinize dair sonsuz miktarda araştırmaya" rağmen, birkaç üretici saatlik mavi yakalı işçilere hisse teklif etmeye başlamış olsa da, bu hala pek çok şirkette uygulanmamaktadır." ifadelerini paylaşan McGrath, “Ne yazık ki birçok işveren, çalışanlarına kötü performans gösteren robotlar gibi davranıyor, bu da yanlış bir yol” diyor.
Chobani, 2016'da stratejisini paylaştığında çok fazla ayrıntı açıklamadı, ancak karar açıklanmadan önce röportaj veren New York Times, hisselerin görev süresine bağlı olduğunu bildirdi. Rapor, 3 milyar dolarlık bir değerlemede, ortalama çalışan ödemesinin 150.000 dolar olacağını ve en eski çalışanların hisselerinin muhtemelen 1 milyon doların üzerine çıkabileceğini tahmin ediyor.
Şimdi, prospektüsünde 2020'de bir önceki yıla göre 1,4 milyar dolar gelir elde ettiğini ve bu süre zarfında kayıplarının üç katına çıktığını söyleyen Chobani'nin, Reuters'un Temmuz ayında yayınlanan bir rapora göre 10 milyar doları aşabilecek bir değerleme olduğu bildiriliyor. Kâr amacı gütmeyen bir üyelik grubu National Center for Employee Ownership kurucusu Corey Rosen, bunun çalışanların hisselerini yükseltebileceğini söylüyor.
Chobani'nin yaklaşımı teknoloji endüstrisi dışında yaygın olmasa da, fikir son yıllarda oldukça fazla ilgi gördü. Bu tarz hisse senedi üzerinden pay dağıtma geleneği geleneksel yöntemlerden biraz farklı. Günümüze kadar olan dönemde "Çalışan Hisse Havuz Programı" adı altında belli bir dönem şirkette görev yapan kişilere pay veriliyordu. Aslında, Chobani'nin bu yaklaşımına benzer bir hamle geçtiğimiz yıllarda, Yemeksepeti'nin Delivery Hero'ya satılması sonrası elde edilen geliri dönemin CEO'su Nevzat Aydın'ın şirket çalışanlarına bölüştürmesi olmuştu. Dahası geçtiğimiz günlerde Modanisa'da benzer bir işe imza atarak şirkette belli bir süre geçiren kişilere şirket hissesi dağıtma kararı almıştı.
Bu tarz hamleler, içsel müşteri başka bir deyişle çalışan sadakatini yükselten unsurlardan.